GİDREVA - LAZLAR

LAZLAR…..Uzun ince burunları, yerinde duramayan rengarek gözleri, sabırsız

kucaklarlar

LAZLARIN KISA TARİHÇESİ

     Erken Tunç Çağında (M.Ö. 3000-2200) Kura-Araks medeniyeti bugünkü Batı Gürcistan'ın,

    ağırlıklı olarak doğu kesimi olmak üzere, sadece bir kısmını içeriyordu. Bu dönemde, M.Ö.

    4.-3. binyıllarında, Batı Gürcistan’ın kıyı kesiminde özgün kültürel ürünleri ile kendini

    Kuro-Araks kültüründen ayıran parlak bir kültür gelişiyordu10 Bu kültürün özgün

   eserlerinden biride Dolmen mezarlarıdır (Şekil.2). Duvarları diktörtgen, yekpare taşlardan

   oluşan ve tavanı yine yekpare bir taşla örtülen dolmenlerin ön cephesinde dairesel bir delik

   bulunmaktadır. Bu özgün kültürel yapı, bugünkü Abhazya'nın Karadeniz kıyısının kuzeyinde,

   ağırlıklı olarak kıyı şeridinde bulunmaktadır.

   Dolmenlerin tarihi, Kolheti Krallığı'nın kuzey kesimlerindeki yayılımı ve kökeni konusu

   tartışmalıdır. Bazı araştırmacılar bunların kökensel olarak deniz yolu ile Suriye ve Filistin'den

   geldiklerini, bazıları ise Asyayı bunların kökensel kaynağı olarak görmektedir. Fakat son

   zamanlarda dolmenlerde bulunan ölü ile birlikte gömülen eşyaların (Resim.1.) M.Ö. 3. binyıla

ait Batı Transkafkasyadaki buluntularla benzerlik göstermesi, Dolmenlerin sadece bir mezar

işlevi gördüğü görüşünün ağırlık kazanmasına neden olmuştur11.

   Batı Gürcistan'ın M.Ö. 4.-3. binyılına ait tarihi ile ilgili bir çok soru arkeolojik buluntuların

eksikliği nedeniyle henüz yanıtlanamamıştır12. Buna karşın, takip eden dönemlere, özellikle

M.Ö. 1. binyılın ortalarına ait arkeolojik buluntular, hem sayıca çok fazla hem de çok çesitlilik

göstermektedir. Bu buluntular, Kolheti medeniyetinin Geç Tunç döneminde yüksek bir düzeye

eriştiğini belgelemektedir.

Mengrelce ve Lazca arasındakı diyalekt farklılığı bu görüşü desteklemektedir. Linguistler bu iki

diyalekt arasındaki farklılıkların ancak birbirinden bağımsız, yüzyıllar süren bir gelişim süreci

ile açıklanabıleceğını ileri sürmektedirler7.Bu durum Urartu, daha sonra eski yunan ve ermeni

kaynaklarına da yansımıştır. Urartu kaynaklarında, Karadeniz kıyılarında ve çevresindeki dağlık

kesimlerde yaşayanlardan Chalibler/Chakdler/Çanlar olarak bahsedilmektedir8. Buna karşın

Batı Gürcistanda yaşayanlar için Svanca konuşan Kolhler olarak geçmektedir9. Kolhiler Batı

Gürcistana yerlesmeşi ile birlikte özgün ve yeni bir uygarlık yaratmaya başladılar. Bu "Kolheti

Uygarlığı"dır.

KOLHETİ MEDENİYETİ
Kolheti medeniyetinin merkezi gelişim yeri Batı Gürcistan, Büyük ve Küçük Kafkasya
arasındaki bölgedir (Şekil.3.) Göreceli olarak az miktarda, Küçük Kafkasya'nın

güneyinde-Mechetide, Lichi üçgeninin doğusunda-Şida (iç) Kartlı'da Kolheti medeniyetine ait

arkeolojik buluntular ortaya çıkarılmıştır. Türkiye'nin sahil kesimlerindede arkeolojik

buluntular mevcuttur. (Örneğin Ordu'da)13. Kolheti medeniyetinin M.Ö. 2. binyıllarına14

uzanan eserlere rastlanmasına rağmen kültürel gelişimin başlangıcı olarak M.Ö. 16.-15.

yüzyıllar kabul edilmektedir. Bu döneme ait eserlerde kültürün klasik formunun en belirgin

biçimde görülmektedir15. Kültürel gelişim M.Ö. 15-11 ve M.Ö. 11-7. yüzyıllar olarak iki ana

döneme ayrılmaktadır.